Profesor Marek Model jest artystą poszukującym i odkrywającym. Odwaga kreacji, determinacja i swoboda operowania kreską oddają jego permanentne poszukiwania języka artystycznego, który często zaskakuje i przekracza nasze wyobrażenie o trudzie tworzenia, zmienia rozumienie tradycyjnego obrazu.

Niedawno sięgnąłem do tekstów, które od lat piszę o Marku Modelu. Każdy z nich niesie pewną analizę osobowości i sztuki, ale mimo wszystko to tylko teksty dziennikarskie, spojrzenie niosące ze sobą fakty i pobieżną analizę rysunków oraz malarstwa. Wydaje się, że mimo wszystko oddające kreatywność osobowości i artystyczne predyspozycje.

Ostatnio zobaczyliśmy kolejną wystawę profesora w jakże odpowiadających jego sztuce przestrzeniach nowego WL 4 w Gdańsku. Przypomnę, że w starej galerii przy ulicy Wiosny Ludów również prowadzonej przez Adę Majdzińską i Czesława Podleśnego, widzieliśmy już przed laty prace artysty, ale tym razem zobaczyłem je inaczej, myślę, że pełniej z większym zrozumieniem. Jego sztuka osadzona w humanizmie naszych czasów ze spojrzeniem skierowanym tak samo w przeszłość, jak i w przyszłość daje pojęcie o jego zmyśle artystycznym i zdolnościach.

Marek Model nigdy nie odżegnuje się od kolorystycznego malarstwa, z którym zapoznawała go jeszcze przed studiami sopocka malarka Ewa Hoffman. Wtedy zobaczył po raz pierwszy dzieła Artura Nacht-Samborskiego i nieco później Andrzeja Wróblewskiego, zauroczenie ich sztuką było tak duże, że pozostało w pamięci do dziś. Artysta uważa, że ten fakt wprowadził go w prawdziwy świat malarstwa… „Oglądało się ich z wypiekami, iskrzyło, wywoływało intrygujące przeżycia, wiedziałem również, że powinienem wpisać się w tę sztafetę pokoleniową, ale do tego potrzebne będzie stworzenie własnej nieprzeciętnej formuły malarskiej, dlatego zacząłem nad nią pracować.”

Później przyszedł czas na prof. Kazimierza Ostrowskiego i na studia w gdańskiej uczelni.… ”Kachu miał zdumiewające wyczucie koloru, postawił plamkę i ona miała dźwięk. Jego malarstwo mnie bardzo pociągało, pobudzało i dawało nieograniczoną siłę. W końcu złapałem się na tym, że jego kolor przechodzi na mnie. Mam nadzieję, że udało mi się tę wrażliwość odziedziczyć po nim. „Kachu” był malarzem, który trochę nie pasował do sopockiego środowiska, do swojej oryginalności dochodził wyjątkową intuicją. Teraz, jak widzę jego studentów, często profesorów, wspaniałych malarzy, to doskonale widać jego szacunek do wielkiej odmienności i poszanowania osobowości. Czy Henryk Cześnik, czy Kazimierz Kalkowski, czy Krzysztof Polkowski, czy w końcu ja, każdy z nas, tak jak on jest osobnym bytem artystycznym i każdy w swojej sztuce wyróżnia się nadzwyczajną różnorodnością, którą pozwolił nam zachować, mądry profesor.”…

Po ostatniej wystawie Marka Modela w Galerii Pionova pomyślałem, że to doskonałe rozwinięcie jego wielkiej sztuki, ten moment zbiegł się z odebraniem przez artystę tytułu profesora, wieloletni trud został doceniony. Jednocześnie przyszły na myśl poprzednie działania przy wspaniałych pracach słabo zauważalnych czy wręcz niedocenionych. To prace końca lat 90. XX wieku. Moment pewnej kontynuacji po dyplomie oraz poszukiwanie nowej formuły na malowanie portretu lub ściślej głowy, figury i martwej natury. Artysta zawsze mówił o znalezieniu czegoś więcej, czegoś bardziej skomplikowanego, odnalezieniu swojego świata. Pierwsze odsłony tego nowego malarstwa okazały się dość trudne w odbiorze, ale był to też moment, może jeszcze nie do końca w pełni akceptowalny, ale moment, w którym artysta poczuł narodziny własnego stylu. …„Kiedy zobaczyłem, że świat zewnętrzny zaczyna to zauważać, dało mi to więcej do myślenia. Człowiek zawsze pozostaje sam w konfrontacji ze swoim dziełem. Zobaczyłem i poczułem pewność, że to jest to. Świadomość i poczucie oryginalności upewniło mnie, że to, co rodzi się w mojej głowie, jest dobre. Owszem, można jeszcze coś poprawić, ale generalnie byłem już zadowolony. Te różne formaty, prostokąty, tonda budowała linia, podkładem była cienko wylana farba, krechy wyciskałem z tuby, grubość ich dawała tę oczekiwaną głębokość,  pracowałem szybko i dużo, ulepszałem, ale i niszczyłem. Na innych pracach malowałem nowe, to nie był proces zamknięty. Wiele głów namalowałem na kartonach. Uważałem, że one powinny być zostawione w oryginale bez żadnego poprawiania i ulepszania, były bardzo dobre i odpowiadały mi, budowały całość. Nawet te używane, zniszczone kartony, bardzo mi się podobały, odpowiadały temu, o czym myślałem, idealnie komponowały się w całość. To nie była przypadkowa sytuacja, wręcz odwrotnie, ja ją prowokowałem i odnajdowałem. Takie smaczki bardzo mnie rajcowały. Zaczęły pojawiać się plamy, przecierki, nacieki, włączyłem kredki, większość tych prac jest zamknięta i stanowi gotowe dzieła. Oczywiście dziś, jak je oglądam, to też widzę inaczej, ale to inna sprawa, na ówczesny moment akceptuję bez zarzutu tamte dokonania.”

Profesor Marek Model niezależnie od jego upodobań, szacunku dla tradycji i malarstwa kolorystycznego czy wybiegania do przodu w poszukiwaniach nowego, tworzy dziś wysoką, żywiołową sztukę. W krótkim felietonie po ostatniej wystawie profesora w Galerii Pionova odnosiłem się do jego twórczości, dziś tę kwestię widzę nieco inaczej, myślę, że pełniej i z większą dozą trafności.

W momencie sformułowania koncepcji prace artysty rodzą się szybko, w jednej chwili, nie zastanawia się długo, a pierwszy energiczny ruch dłoni decyduje o kompozycji. Dokonuje pewnej wiwisekcji własnej osoby, ujawnia swoją osobowość. Dopiero postawienie pierwszej linii czy pierwszego pociągnięcia pędzlem uzewnętrznia drogę tworzenia i poszukiwania odpowiedniej formy. Sporo prac profesora Marka Modela to poza głowami, akty, ale nie są to piękne wyretuszowane, skorygowane akty kobiet o nieskazitelnej urodzie, to materia malarska, często szorstka i chropowata, ale też nie chodzi o piękność kobiecego ciała. W tych pracach najpełniej uwidacznia się proces poszukiwania koloru, formy, przestrzeni. Maluje duże formaty, które pozwalają mu na rozmach i swobodę. Artysta dokonuje wyboru między porządkiem malarskim a swobodą. Zmienia środki wyrazu, poszukuje nowych sposobów ekspresji prezentacji ludzkiego ciała, poprzez spontaniczne zdeformowania. Nie poddaje się modom. Tworzy swój indywidualny, wolny i niezależny klucz rozpoznawalności, co zapewne w hierarchii artystycznej twórczości malarskiej zapisze go na stałe.

Profesor Marek Model, artysta malarz, pedagog, tak jak kiedyś promotor jego pracy dyplomowej prof. Kazimierz Ostrowski, wychowuje swoich studentów na sobie równych lub nawet jeszcze lepszych, jednocześnie dalej realizuje i usprawnia już dawno wytyczoną artystyczną drogę życia, niezależnie od okoliczności.

Stanisław Seyfried

Zdjęcia: Kuba Karłowski