Pisząc o wysublimowanym kolorze, wyczuciu światła, eleganckich barwach, wyrafinowanym smaku, dyskrecji w oddawaniu klimatu ciężkich budowli Gdańska mam na myśli wyjątkowo uzdolnionego artystę Rainholda Bahla (1869-1944).
Jego wysmakowane pejzaże, malowane o brzasku kanały portowe i wynajdowane zaułki starego miasta ubierane w wyciszony, miękki kolor nadają jego malarstwu tę niepowtarzalną atmosferę hanzeatyckiego miasta. Posiadał wyjątkowym talent, do zawodu malarskiego przygotowywał go wybitny artysta Wilhelm August Stryowski, gdański Matejko. Jako wyjątkowo zdolny chłopiec trafi pod jego skrzydła do Królewskiej Szkoły Sztuk Pięknych i Rzemiosła Artystycznego w Gdańsku gdzie uczył się rysunku i doskonalił zawiłości przestrzeni, później jeszcze uzupełniał swoje wykształcenie w Akademiach Sztuk Pięknych w Berlinie (1888-1892), Frankfurcie (1893-1895) i w Dreźnie (1896-1898). Po studiach podróżował po Europie i powrócił do swojego rodzinnego miasta aby objąć stanowisko nauczyciela przedmiotów artystycznych. Dalej rozwijał się, nadal korzystał z doświadczeń swojego pierwszego mistrza, jednak jego malarstwo dojrzewało, pojawiły się nowocześniejsze sposoby obrazowania i indywidualny charakterystyczny wyciszony koloryt jego pejzaży. Narodziła się melancholijna, sentymentalna oprawa jego dzieł wyraźnie wskazująca na wielki talent artysty.
Rainhold Bahl przyszedł na świat przy ulicy IV Grobla położonej w obrębie Głównego Miasta. Ta część miasta z wieloma uliczkami położonymi między kanałem Raduni, a wielkimi budowlami kościołów nadawała charakter jego malarstwu bowiem były to zarówno zaułki starego miasta jak i wnętrza olbrzymich świątyń, ale też skromne ciemne wnętrza mieszczańskich domostw. Zatem tu rodziła się frapująca magia obrazów Bahla w stylu kopenhaskiej szkoły malarstwa.
Spośród uczniów Stryowskiego Bahl zrobił największą karierę, dość wyraźnie przebił się do grona najlepszych gdańskich artystów ówczesnych czasów. Jednak wielkomiejski Gdańsk stał się dla artysty za głośny, poszukiwał większego spokoju i w 1916 roku przeprowadził się do cichej Oliwy i tu znalazł ukojenie w leniwie biegnących chwilach. Oliwa stała się drugą miłością artysty, w końcu zamieszkał w swojej willi przy ulicy Subisława gdzie w spokoju mógł malować harmonijne, wykwintne oliwskie pejzaże. Jego obrazy pozbawione były typowej dla ówczesnego malarstwa estetyki niemieckich landszaftów, zawsze dzięki wysmakowanej, eleganckiej tonacji barwy zachowywał wysoki poziom artystyczny swoich prac. Do ulubionych tematów artysty należały również wnętrza kościołów. Rodzice artysty, Wilhelm Theodor i Maria Louisa ochrzcili chłopca w olbrzymim Kościele św. Jana, zapewne stąd w jego późniejszej twórczości pojawiły się te wspaniałe studia wnętrz świątyń między innymi wnętrza kościoła św. Mikołaja.
Ostatnio przygotowując wystawę „Gdańsk i okolice w malarstwie” w olbrzymich zasobach kolekcji Andrzeja Walasa kolekcjonera z Oliwy natknąłem się na wyjątkową akwarelę właśnie Reinholda Bahla przedstawiającą wnętrze kościoła. Na początku miałem wątpliwości co do ustalenia świątyni, jednak po przestudiowaniu paru publikacji, doszedłem do wniosku, że jest to kościół św. Mikołaja należący do ojców Dominikanów. Zdjęcie tej akwareli znalazłem w publikacji Willy Drosta historyka sztuki Wolnego Miasta Gdańska. Akwarela była w bardzo złym stanie, ale fachowa konserwacja doprowadziła ją do nadspodziewanie dobrych rezultatów. Dziś prezentuje się wykwintnie i zaświadcza o wyjątkowych zdolnościach Rainholda Bahla.
I jeszcze na zakończenie jedna sprawa. Trudno dziś dociec jakie miał zapatrywania polityczne na opanowujący Gdańsk ruch narodowosocjalistyczny. Jedno jest pewne w swojej twórczości nie nawiązywał do propagandy narodowych socjalistów. Należał do grupy malarzy niemieckich w Wolnym Mieście Gdańsku, ale wydaje się, że pozostał na uboczu obowiązującego nurtu. W wielu znanych mi jego obrazach nie zauważyłem niepokojących wątków, choć wielu jego kolegów wyraźnie brunatnym nurtem było zafascynowanych by wymienić Paula „Danot” Danowskiego czy Bruno Paetscha.
Artysta zginął pod koniec wojny w sposób niewyjaśniony na ulicach swego ukochanego miasta. Talent Rainholda Bahla, gdańskiego malarza znajduje dziś potwierdzenie w cenach jego obrazów.
Akwarela Kościół św. Mikołaja prezentowana będzie na wystawie „Gdańsk i okolice w malarstwie”. Początek wystawy 6.08.2020, kościół św. Jana.
Stanisław Seyfried
Obrazy pochodzą z prywatnej kolekcji Andrzeja Walasa